Γιάννη Τζαβάρα

Η ανθρώπινη ελευθερία κατά τον Schelling

"Δεδομένου ότι ολόκληρη η φύση υπακούει σε απαράβατους φυσικούς νόμους και συνεπώς υπόκειται στην αναγκαιότητά τους, πώς μπορεί να δικαιολογηθεί αυτό που ονομάζεται «ανθρώπινη ελευθερία»; Υπάρχει αυτή διόλου ή μήπως είναι μια φαντασίωση; Και τι μπορεί να είναι μια ελευθερία αποκλειστικά ανθρώπινη; Πάντως για τον ρεαλιστή-ιδεαλιστή Γερμανό φιλόσοφο Φρίντριχ Β. Γ. Σέλλινγκ (Friedrich W. J. Schelling, 1775-1854) δεν είναι αυτό που συνήθως νομίζουμε: το να είναι ένας λαός ή ένας άνθρωπος απαλλαγμένος από κάθε δέσμευση και από κάθε εμπόδιο. Εδώ μυούμαστε σε μια άλλου είδους ελευθερία, χάρη στη βαρυσήμαντη πραγματεία του Σέλλινγκ: Φιλοσοφικές έρευνες για την ουσία της ανθρώπινης ελευθερίας (1809). Στο κεντρικό μέρος της πραγματείας, το οποίο εδώ μεταφράζεται και αναλύεται λεπτομερειακά, εξετάζονται τρεις αντιλήψεις περί ελευθερίας:

• Η εμπειρική ελευθερία της «αυτεξούσιας θέλησης»: το να μπορεί κανείς να επιλέγει και ν' αποφασίζει κατά βούληση, χωρίς αλλότριες επεμβάσεις.

• Η απόλυτη ελευθερία μιας νοητής πράξης, η οποία συγκροτεί την ουσία κάθε ανθρώπινου ατόμου.

• Η ανθρώπινη ελευθερία ως οικειοθελής προσκόλληση τόσο στο Καλό όσο και στο Κακό.

Ο Σέλλινγκ οδηγείται στο συμπέρασμα ότι η πρώτη από αυτές τις αντιλήψεις είναι ελαττωματική· γι' αυτό προτείνει ένα «υπερβασιακό»-νοητικό άλμα για να προσεγγιστεί η δεύτερη, και τελικά υποστηρίζει ένθερμα την τρίτη. Αλλά ακριβώς η τρίτη είναι η πιο σκανδαλώδης, επειδή θέτει στην ίδια μοίρα το Καλό με το Κακό. Η παραδοσιακή φιλοσοφία –που αξιολογεί το Καλό ως ανώτερο από το Κακό (Πλάτων, Πλωτίνος), ή θεωρεί ότι μόνο μια «καλή θέληση» που υπακούει στον ηθικό νόμο είναι ελεύθερη (Immanuel Kant)– διαδηλώνεται ως μονόπλευρη και ανεπαρκής!"       (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

• ISBN: 9786185670160

• Εκδότης: ΔΙΑΝΟΗΣΗ
• Χρονολογία Έκδοσης: Μάιος 2024
• Αριθμός Σελίδων: 182
• Διαστάσεις: 20 x 14 cm
• Συγγραφέας: ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΖΑΒΑΡΑΣ
• Κατηγορία: Φιλοσοφία

"Ο Φρίντριχ Σέλλινγκ (1775-1854) σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Τύμπιγκεν συμφοιτώντας με τον Χέγκελ και τον Χαίλντερλιν, μολονότι ήταν κατά πέντε χρόνια νεότερός τους. Στα 17 του χρόνια ολοκλήρωσε τη μεταπτυχιακή του διατριβή και στα 23 του χρόνια έγινε καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Ιένας. Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια παρουσίασε το φιλοσοφικό του Σύστημα (1800: Σύστημα του Υπερβασιακού Ιδεαλισμού), και σε ηλικία 34 ετών δημοσίευσε το κορυφαίο του έργο: Φιλοσοφικές έρευνες για την ουσία της ανθρώπινης ελευθερίας (1809). Η διδακτική του δραστηριότητα συνεχίστηκε στα Πανεπιστήμια του Erlangen, του Μονάχου και του Βερολίνου."     (Από το εξώφυλλο του βιβλίου)